Wat is spelt?
Spelt behoort tot het tarweras. Het tarweras bestaat uit vier verschillende granen, te weten tarwe, spelt, emmer en eenkoren. In Europa groeit er al meer dan 300 jaar spelt, terwijl het in Amerika pas in 1980 bekend werd. Spelt kenmerkt zich door de zeer harde vacht die het graan beschermt tegen alle weersinvloeden, maar ook tegen parasieten en vervuiling. De harde vacht zorgt er dus voor dat spelt een hoge weerstand heeft tegen omgevingsfactoren. Daarnaast staat het tarwesoort er ook om bekend dat het in felle ecologische omstandigheden kan groeien, zonder het gebruik van een bestrijdingsmiddel. Tevens is spelt een geschikt gewas voor de biologische landbouw. Dit omdat het kan groeien op bodems met een lage vruchtbaarheid en slecht gedraineerde bodems.
Spelt en coeliakie
Coeliakie is een overgevoeligheid voor gluten. Bij deze auto-immuunziekte zorgen de gluten ervoor dat de darmvlokken beschadigd raken. Gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in veel graansoorten, waaronder spelt. Andere graansoorten die gluten bevatten zijn tarwe, gerst, durum en rogge. Spelt is dus niet glutenvrij. Wel bevat spelt minder gluten dan tarwe, maar voor mensen met coeliakie blijft het gevaarlijk om te eten. Ondanks dat er vaak wordt beweerd dat spelt wél glutenvrij is, dien je dus goed op te letten bij het kopen van je glutenvrije producten. In ons artikel over gluten kan je meer informatie vinden over deze vorm van eiwitten.
Tarwe-allergie
Naast coeliakie kan iemand ook last hebben van een tarwe-allergie. Bij deze allergie kan er tevens geen spelt gegeten worden. Bij een tarwe-allergie reageert het lichaam namelijk op een eiwit dat alleen aanwezig is in tarwe of in de granen die familie zijn van tarwe, zoals spelt. Alternatieven voor tarwe bij deze allergie zijn schone haver, gerst en rogge. Bij zowel een tarwe-allergie als coeliakie dient er ook rekening gehouden te worden met de kans op kruisbestemming.
Magnesiumtekort
Spelt is rijk aan vitamine B3 en bevat diverse mineralen, te weten; koper, fosfor, ijzer, magnesium en zink. Al deze voedingsstoffen zijn erg belangrijk voor ons lichaam. Wanneer je geen spelt kan eten, door bijvoorbeeld coeliakie of een tarwe-allergie, zal je deze voedingstoffen uit andere voeding moeten halen. Wanneer je te weinig magnesium binnenkrijgt, ontstaat er een magnesiumtekort. Een tekort kan zorgen voor verschillende symptomen en klachten, zoals koude handen en voeten, stress en een verlaagd libido. Het binnenkrijgen van voldoende magnesium is dus erg belangrijk. Magnesium kan je halen uit producen als bananen, abrikozen en spinazie. Een andere mogelijkheid om magnesium aan te vullen, is het nemen van voedingssupplementen, of beter nog, door opname via de huid met magnesiumolie!
Feiten over spelt
Makkelijk verteerbaar
Fructanen zitten in heel veel voedingsmiddelen. Fructanen zijn koolhydraten die met maximaal tien suikermoleculen aan elkaar vastzitten. Het zijn dus ook wel korte-keten koolhydraten, welke voor klachten kunnen zorgen bij mensen met een Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). De koolhydraten komen onder andere voor in tarwe, knoflook en ui. Doordat tarwe verwerkt zit in vele producten, komen fructanen dus ook in veel producten voor. In spelt zitten echter minder fructanen dan in bijvoorbeeld tarwe. Door de lagere hoeveelheid wordt spelt makkelijker te verteren en kunnen ook mensen met het PDS spelt eten.
Verlaagde kans op diabetes
Het consumeren van vezelrijk voedsel, zoals spelt, kan het risico op diabetes verminderen. Zo is uit onderzoek naar voren gekomen dat het eten van twee porties volle granen per dag het risico op diabetes type 2 kan verminderen. Mensen die al diabetes hebben kunnen ook baat hebben bij het consumeren van spelt. Zo kan het hen bijvoorbeeld helpen bij het beheersen van hun gewicht. Verder kan ook het risico op hartaandoeningen omlaaggaan. Dat spelt kan helpen bij het reguleren van de symptomen komt doordat vezels plotselinge stijgingen in je bloedsuikerspiegel verminderen en je spijsvertering vertragen.
Verbeterde cholesterolgehalte
Het nuttigen van voedsel met oplosbare vezels, zoals spelt, kan de hoeveelheid cholesterol dat je lichaam in de bloedstroom opneemt, verminderen. Onderzoek heeft dit nog eens bevestigd; oplosbare vezels verlagen zowel de totale als de lage dichtheid ‘slechte’ cholesterol.
Spelt houd je botten sterk (en meer!)
In spelt zitten verschillende mineralen die essentieel zijn voor het behoudt van gezonde botten. Zo bevat het zink, selenium, fosfor, magnesium en koper. Deze mineralen dragen ook bij aan het aanmaken van botweefsel. Naast dat deze mineralen alleen je botten sterk houden hebben ze ook andere voordelen voor je lichaam. Zo is zink belangrijk voor een goede werking van het afweer- en immuunsysteem. Selenium beschermt de rode bloedlichaampjes en cellen tegen beschadiging, maar is daarnaast ook belangrijk voor een goede werking van de schildklier. Fosfor geeft naast stevigheid aan je botten ook stevigheid aan je tanden. Magnesium speelt een rol bij de overdracht van zenuwprikkels en koper, tot slot, draagt onder andere ook bij aan de vorming van pigment van het haar.
Fabels over spelt
Speltbrood is gezonder dan tarwebrood
In speltbrood zitten ongeveer evenveel eiwitten, vitaminen, mineralen, vezels en koolhydraten als in tarwebrood. Beide broden zijn dus even gezond, laat het voedingscentrum weten. Er kunnen wel kleine verschillen worden gevonden in bijvoorbeeld het eiwit- of vezelgehalte tussen speltbrood en tarwebrood. Deze verschillen kunnen ontstaan door factoren zoals het weer, de temperatuur en de grond waarop het graan verbouwd wordt. Wanneer je dan toch een gezonde keuze wil maken bij het eten van brood, kan je het beste kiezen voor een volkoren speltbrood of een volkoren tarwebrood. Volkorenbroden bevatten meer vezels, vitamines en mineralen.
In de Nederlandse Warenwet is de definitie van speltbrood niet vastgelegd. Dat betekent dat een brood verkocht mag worden onder de naam ‘speltbrood’, ongeacht de hoeveelheid spelt dat verwerkt is in het brood. Het is daarom belangrijk om altijd goed de verpakking te controleren. Want al staat er speltbrood op de verpakking, dan wil dat niet zeggen dat het brood ook volledig van speltmeel gemaakt is. Het beste kan je daarom het etiket checken of de bakker vragen.Speltbloem en speltmeel zijn even gezond
De termen bloem en meel worden vaak door elkaar gebruikt, maar dat is onjuist. Voor meel geldt dat de hele korrel van het graan wordt gemalen, dit is dus inclusief vliesjes. Bij bloem wordt deze meel juist gezeefd, zodat er een witte bloem achterblijft. Een handig ezelsbruggetje hierbij is: meel is veel. Doordat meel onbewerkt is, zit speltmeel nog vol met vezels, B-vitamines en mineralen. Het bewerken van het meel, in de vorm van zeven, zorgt er voor dat bloem arm is aan gezonde voedingsstoffen.
Conclusie
Kortom, spelt behoort dus tot het tarweras en kent daarom veel overeenkomsten met tarwe. Zo zit er slechts een klein verschil tussen speltbrood en tarwebrood. Spelt kenmerkt zich als een sterke graansoort en kan in bijna alle omstandigheden groeien. Het graan is makkelijk verteerbaar en verlaagt de kans op diabetes, maar ook verbetert het je cholesterolgehalte en houdt het je botten sterk. Echter zijn niet alle dingen waar die geroepen worden over spelt, zo is het niet gezonder dan tarwe.
